بخش‌های مختلف خودرو نیاز به روغنکاری دارد تا بتوان بهتر به فعالیت خود ادامه دهد. روغن واسکازین یکی از این روغن‌ها است که برای روغنکاری گیربکس و یا دیفرانسیل اتومبیل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به گزارش عصر خدمات، این روغن با سایر روغن‌های استفاده شده در خودرو متفاوت است. خوب است بدانید که واسکازین نام روسی روغن دنده (Gear oil) است. در این مقاله سعی کردیم تا همه چیز درباره روغن واسکازین در خودرو را بررسی کنیم.
روغن واسکازین چیست؟
روغن واسکازین یا روغن گیربکس یک نوع روغن است که در گیربکس و دیفرانسیل خودرو استفاده می‌شود. این روغن به چرخ دنده‌ها و متعلقات آن کمک می‌کند تا با کمترین اصطکاک و ساییدگی حرکت کنند. همچنین این روغن خنک کننده، ضد زنگ، ضد آب و ضد لرزش است. روغن واسکازین دو نوع دارد: روغن گیربکس اتوماتیک (ATF) و روغن گیربکس دستی (MTF) که بر اساس نوع خودرو و جعبه دنده انتخاب می‌شوند. این روغن‌ها دارای غلظت و گرانروی متفاوتی هستند که با ترکیب عدد و حرف مشخص می‌شوند. مثلا ۷۵W80 یا ۸۵W90 که نشان دهنده اطلاعات این روغن است.
وظایف روغن واسکازین عبارتند از:
• ضد خوردگی و ضد زنگ: این روغن با ایجاد یک لایه محافظتی روی سطوح فلزی، از خوردگی و زنگ زدگی آنها جلوگیری می‌کند.
• ضد اکسیداسیون و ضد کف: این روغن با داشتن مواد افزودنی مناسب، از اکسید شدن و تولید کف در دماهای بالا و فشارهای زیاد مقاومت می‌کند.
• اصلاح کننده اصطکاک: این روغن با کنترل کردن میزان اصطکاک بین چرخدندهها، عملکرد و بازده گیربکس را بهبود می‌بخشد.
• پایداری حرارتی و گرانروی: این روغن با داشتن گرانروی مناسب، در دماهای مختلف پایداری خوبی از خود نشان می‌دهد و از تغییر شکل و جریان ناخواسته جلوگیری می‌کند.
• ضد لرزش و ضد صدا: این روغن با ایجاد یک لایه میان چرخدندهها، از انتقال لرزش و صدا به قطعات دیگر کاهش می‌دهد.
ترکیب روغن واسکازین
روغن واسکازین یا روغن گیربکس یک نوع روغن است که از ترکیب روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل شده است. روغن پایه می‌تواند معدنی، مصنوعی یا نیمه مصنوعی باشد. مواد افزودنی برای بهبود خواص روغن مانند ضد سایش، ضد اکسیداسیون، ضد کف، ضد زنگ، ضد لرزش و اصلاح کننده اصطکاک اضافه می‌شوند. ترکیبات روغن واسکازین بر اساس نوع گیربکس و شرایط کارکرد خودرو متفاوت است. برای مثال، روغن گیربکس اتوماتیک (ATF) رقیق‌تر و روغن گیربکس دستی (MTF) غلیظ‌تر است. همچنین روغن واسکازین با ترکیب عدد و حرف مشخص می‌شود که نشان دهنده گرانروی و پایداری حرارتی آن است. مثلا ۷۵W80 یا ۸۵W90.
معرفی انواع روغن واسکازین
روغن واسکازین یا روغن گیربکس یک نوع روانکاری است که برای روانکاری قطعات متحرک موجود در جعبه‌دنده، دیفرانسیل و جعبه‌فرمان خودرو استفاده می‌شود. این روغن باعث می‌شود که چرخدندهها و سایر قطعات در برابر فشار، سایش و حرارت محافظت شوند و عملکرد بهتری داشته باشند.
انواع روغن واسکازین بسته به نوع جعبه‌دنده خودرو متفاوت هستند. دو نوع اصلی روغن واسکازین عبارتند از:
• روغن واسکازین دستی یا MTF: این نوع روغن برای جعبه‌دنده‌های دستی و دیفرانسیل‌ها مناسب است. این روغن غلیظ‌تر و چسبنده‌تر از روغن اتوماتیک است و دارای مقاومت بالا در برابر فشار و دما است. این روغن معمولا با علامت GL4 یا GL5 مشخص می‌شود.
• روغن واسکازین اتوماتیک یا ATF: این نوع روغن برای جعبه‌دنده‌های اتوماتیک و برخی از سیستم‌های هیدرولیک خودرو استفاده می‌شود. این روغن رقیق‌تر و آبگیر‌تر از روغن دستی است و دارای خواص ضدزنگ، ضدکف و ضدکفپاشی است. این روغن معمولا با علامت DEXRON، MERCON یا SP مشخص می‌شود.
تفاوت روغن واسکازین و روغن موتور
روغن واسکازین و روغن موتور دو نوع روغن مختلف هستند که برای قطعات مختلف خودرو استفاده می‌شوند. این دو روغن تفاوت‌هایی در جهت، ویسکوزیته، خواص و کاربرد دارند. به طور خلاصه، تفاوت‌های اصلی آنها عبارتند از:
• روغن واسکازین برای روانکاری گیربکس، دیفرانسیل و جعبه‌فرمان خودرو طراحی شده است. این روغن غلیظ‌تر و چسبنده‌تر از روغن موتور است و دارای مقاومت بالا در برابر فشار و دما است. این روغن معمولا با علامت GL4 یا GL5 مشخص می‌شود.
• روغن موتور برای روانکاری قطعات متحرک موجود در موتور خودرو طراحی شده است. این روغن رقیق‌تر و آبگیر‌تر از روغن واسکازین است و دارای خواص ضدزنگ، ضدکف و ضدکفپاشی است. این روغن معمولا با علامت SAE و API مشخص می‌شود.
زمان تعویض روغن واسکازین
نشانه‌های تعویض روغن واسکازین ممکن است بسته به نوع خودرو و شرایط رانندگی متفاوت باشند. زمان تعویض روغن واسکازین بستگی به نوع خودرو، نوع گیربکس و شرایط رانندگی شما دارد. به طور کلی، برای گیربکس‌های دستی، توصیه می‌شود هر ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر یکبار روغن واسکازین را تعویض کنید. برای گیربکس‌های اتوماتیک، این مقدار می‌تواند بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر باشد.
اما برخی از علائم رایج تعویض روغن واسکازین عبارتند از:
• رنگ روغن واسکازین تیره و کدر شده باشد. این نشانه‌ای از آلودگی و سایش روغن است .
• بوی سوخته یا ترش از روغن واسکازین بیاید. این نشانه‌ای از افزایش دما و احتراق روغن است .
• سطح روغن واسکازین کمتر از حد مجاز باشد. این نشانه‌ای از نشتی یا مصرف زیاد روغن است .
• صدای ناهنجار یا لرزش از گیربکس یا دیفرانسیل بشنوید. این نشانه‌ای از عدم روانکاری کافی قطعات است .
• عملکرد گیربکس یا دیفرانسیل کند یا ناهماهنگ باشد. این نشانه‌ای از کاهش بازده و افزایش فشار روی قطعات است .
اگر یک یا چند نشانه از این‌ها را در خودروی خود مشاهده کردید، بهتر است در اسرع وقت روغن واسکازین خود را تعویض کنید یا به یک تعمیرگاه معتبر مراجعه کنید.
ویژگی های روغن واسکازین خوب
روغن واسکازین خوب باید دارای چند ویژگی مهم باشد که به عملکرد بهینه و حفاظت از قطعات گیربکس و دیفرانسیل کمک کند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
• داشتن ویسکوزیته مناسب برای نوع خودرو و شرایط جوی. ویسکوزیته نشان دهنده ضخامت و جریان‌پذیری روغن است. روغن واسکازین باید در دمای پایین کافی رقیق و در دمای بالا کافی غلیظ باشد تا بتواند روانکاری مناسبی را ایجاد کند.
• داشتن خواص ضد سایش، ضد اکسیداسیون، ضد خوردگی و ضد کف. این خواص باعث می‌شوند که روغن واسکازین بتواند از ساییدگی و فرسودگی قطعات جلوگیری کند، عمر خود را افزایش دهد، از زنگ زدگی و خوردگی فلزات محافظت کند و از تولید کف و حباب که می‌تواند عملکرد روغن را کاهش دهد، جلوگیری کند.
• داشتن افزودنی‌های مناسب برای نوع گیربکس و دیفرانسیل. افزودنی‌ها موادی هستند که به روغن پایه اضافه می‌شوند تا خواص و عملکرد آن را بهبود بخشند. برخی از افزودنی‌های رایج عبارتند از: اصلاح‌کننده اصطکاک، ضد سایش، ضد اکسیداسیون، ضد خوردگی، ضد کف، ضد رسوب، ضد بر، ضد روغن‌شدگی و … . انتخاب افزودنی‌های مناسب بستگی به نوع گیربکس و دیفرانسیل دارد. برای مثال، برای گیربکس‌های دارای دیفرانسیل محدود کننده (LSD)، باید از روغن واسکازین دارای افزودنی اصلاح‌کننده اصطکاک استفاده کرد تا از لغزش چرخدندهها جلوگیری کند.
نکات مهم در زمان خرید روغن واسکازین
• باید به دفترچه‌راهنمای خودرو مراجعه کنید و یا از کارشناسان مجرب مشورت بگیرید. روغن واسکازین باید دارای مشخصات و استانداردهای مورد نیاز گیربکس و دیفرانسیل باشد.
• انتخاب روغن واسکازین با کیفیت و معتبر. باید از خرید روغن‌های نامشخص و غیراستاندارد خودداری کنید و از برندهای معروف و مورد تایید استفاده کنید. روغن واسکازین باید دارای خواص ضروری مانند ضد سایش، ضد اکسیداسیون، ضد خوردگی، ضد کف، آبگیر و افزودنی‌های مناسب باشد.
• انتخاب روغن واسکازین با ویسکوزیته مناسب برای شرایط جوی و رانندگی. ویسکوزیته نشان دهنده ضخامت و جریان‌پذیری روغن است. روغن واسکازین باید در دمای پایین کافی رقیق و در دمای بالا کافی غلیظ باشد تا بتواند روانکاری مناسبی را ایجاد کند. معمولا روغن واسکازین با علامت SAE مشخص می‌شود که نشان دهنده ویسکوزیته آن است.
نحوه تعویض روغن واسکازین
• اول از همه، باید ماشین را از زمین بلند کنید و با استفاده از چرخ‌گیرها و پایه‌های ایمنی ثابت کنید. سپس موتور را روشن کنید و چند دقیقه بگذارید تا روغن گیربکس گرم شود.
• بعد از خاموش کردن موتور، زیر ماشین بروید و سینی گیربکس را پیدا کنید. سینی گیربکس معمولا یک قاب مستطیلی با چندین پیچ است که در زیر گیربکس قرار دارد. با استفاده از یک آچار مناسب، پیچ‌های سینی را باز کنید و سینی را بردارید. دقت کنید که روغن گیربکس ممکن است از سوراخ سینی جاری شود، پس یک ظرف زیر آن قرار دهید تا روغن را جمع کند.
• سپس فیلتر روغن گیربکس را پیدا کنید و با استفاده از یک آچار یا یک چاقو، آن را از جای خود جدا کنید. فیلتر روغن گیربکس معمولا یک قطعه مخروطی با یک لوله در وسط است که در داخل گیربکس قرار دارد. فیلتر قدیمی را دور بیندازید و یک فیلتر جدید و مناسب برای نوع خودروی خود بخرید و نصب کنید.
• بعد از نصب فیلتر جدید، باید واشر سینی گیربکس را تعویض کنید. واشر یک حلقه لاستیکی است که بین سینی و بدنه گیربکس قرار می‌گیرد و از نشتی روغن جلوگیری می‌کند. واشر قدیمی را از سینی بردارید و یک واشر جدید و مناسب برای نوع خودروی خود بخرید و روی سینی قرار دهید.
• سپس سینی گیربکس را روی بدنه گیربکس قرار دهید و پیچ‌های آن را باز محکم کنید. دقت کنید که سینی را به صورت متقارن و یکنواخت بچسبانید و پیچ‌ها را با ترتیب معکوس باز کردن، ببندید.
• در آخر، باید واسکازین جدید را به گیربکس اضافه کنید. برای این کار، باید میله نشانگر روغن گیربکس را از جای خود بیرون بکشید و با استفاده از یک قمقمه یا یک لوله، واسکازین جدید را از طریق سوراخ میله نشانگر به گیربکس بریزید. مقدار و نوع واسکازین مناسب برای خودروی خود را می‌توانید از دفترچه‌راهنمای خودرو یا از کارشناسان مجرب بپرسید. بعد از اضافه کردن واسکازین، میله نشانگر را دوباره در جای خود قرار دهید و موتور را روشن کنید و چند دقیقه بگذارید تا واسکازین در گیربکس گردش کند. سپس موتور را خاموش کنید و با برداشتن میله نشانگر، سطح واسکازین را بررسی کنید. اگر سطح واسکازین در محدوده مناسب باشد، عملیات تعویض روغن گیربکس به پایان رسیده است. در غیر این صورت، باید واسکازین را کم یا زیاد کنید تا به سطح مطلوب برسد.
نویسنده: نادر شاه نشین
