دلایل خرابی واشر سرسیلندر کدامند؟

واشر سرسیلندر یکی از قطعات مهم در موتور خودرو است که همچون یک قطعه واسطه سرسیلندر را از بلاک موتور جدا می کند. همچنین واشر سرسیلندر از جمله قطعاتی است که امکان خرابی آن در موتور خودرو وجود دارد و اگر به موقع به داد آن نرسید، هزینه های هنگفتی روی دست شما خواهد گذاشت. در این مقاله قصد داریم با وظایف واشر سرسیلندر در موتور خودرو آشنا شویم و دلایل خرابی ان را بررسی کنیم.

چرا موتورها از واشر سرسیلندر استفاده می کنند؟

موتور خودرو از و بخش کلی بلاک سیلندر و سرسیلندر تشکیل شده است. در بخش بلاک موتور قطعات متحرکی چون میل لنگ، پیستون، شاتون و کارتل روغن قرار دارند. در بخش سرسیلندر نیز سوپاپ ها، میل سوپاپ و قطعات دیگری وجود دارد. سرسیلندرها معمولا از آلومینیوم ساخته می شوند که تبادل حرارتی بهتری با محیط دارد. اما سیلندرها عمدتا فولادی یا چدنی هستند. هر چند در خودروهای گران قیمت و خاص حتی بلاک سیلندر هم از آلیاژهای آلومینیوم ساخته می شود.

سرسیلندر به کمک پیچ به بلاک موتور متصل می شود و باید بدانید وقتی شمع جرقه می زند، مخلوط سوخت و هوا در محفظه کوچ احتراق داخل بدنه سرسیلندر محترق شده و به سمت سیلندر حرکت می کند. اما برای اتصال سرسیلندر به سیلندر آن هم وقتی که این دو مجموعه اغلب از نظر جنس و آلیاژ با هم متفاوت هستند، نمی توان تنها از پیچ استفاه کرد. زیرا با سرد شدن و گرم شدن ( انقباض و انبساط) سایز آنها تغییر می کند و نمی توانند بر روی هم منطبق شوند و به هم آسیب وارد می کنند.

از طرفی در موتورهایی که از آب و رادیاتور برای خنک کاری استفاده می کنند، مجاری گردش آب درون سیلندر و سرسیلندر وجود دارد که باید حفاظت شوند. از طرفی مجاری روغن نیز در سیلندر و سر سیلندر دیده تعبیه شده است. به این ترتیب اگر قرار باشد سیلندر و سرسیلندر به صورت مستقیم و بدون واسطه بر روی هم پیچ شوند، آب و روغن از مجاری گردشی خارج شده و به دیگر بخش ها نفوذ می کنند.

البته این همه ماجرا نیست، زیرا محفظه احتراق و سیلندر نیز در نقطعه اتصال سیلندر به سرسیلندر باید کاملا عایق و آب بندی باشد تا آب و روغن با هم ارتباط پیدا نکنند. ضمن این که فشار درون سیلندر وقتی که پیستون بالا می آید و آماده جرقه می شود، کاملا حفظ شده و به بیرون از محفظه احتراق درز نکند.

جنس واشر سرسیلندر

واشرهای سرسیلندر بسته به حرارتی که موتور تولید می کند و جنس و آلیاژ بدنه موتور ساخته می‌شوند. واشرها در موتورهای قدیمی از مس ساخته می‌شدند. آزبست، فولاد، ورق های گسکت نسوز، آلومینیوم،کروم و مواد نسوز الیافی از جمله مواردی هستند که در ساخت واشرهای سرسیلندر استفاده می‌شود. 

همانطور که گفتیم، موادی که برای ساخت واشر سرسیلندر انتخاب می‌شود، بستگی به حرارت تولید شده موتور دارد. به طور مثال واشر سرسیلندری که برای موتورهای تنفس طبیعی یا غیر توربو استفاده می شود، نسبت به واشر سرسیلندر موتورهای توربوشارژ از نظر تحمل حرارات ضعیف تر است. زیرا موتورهای توربوشارژ نسبت تراکم بیشتری دارند و در لحظه انفجار سوخت و هوا در سیلندر حرارت بیشتری تولید می کنند.

واشر سرسیلندر در موتور خودروهای دیزل حتی از کیفیت بالاتری برخوردار است. زیرا این موتورها نسبت تراکم یا فشار درون سیلندر بالاتری دارند و حرارات بیشتری تولید می‌کنند. ضمن این که به دلیل کارکرد بین شهری و کار و تجاری این خودروها، معمولا همواره در حال کار و فعالیت و حرکت هستن دو به همین دلیل نباید زود دچار آسیب شوند.

دلایل خرابی واشر سرسیلندر

اگر موتور خودروی شما در حالت نرمال کار کند و همواره در بازه حرارتی استاندارد قرار داشته باشد، واشر سرسیلندر باید بین ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر دوام بیاورد. اما می‌توان گفت عمده دلایل خرابی واشر سرسیلندر به گرم شدن بیش از حد موتور باز می‌گردد. اغلب واشر سیلندرها در اثر افزایش دمای موتور ناشی از احتراق زودرس که به ناک زدن معروف است، خرابی فن خنک کننده رادیاتور یا نشتی روغن و آب که باعث افزایش دما می‌شود، خراب می شوند. در غیر این صورت دلیل برای خرابی این قطعه وجود ندارد.

واشرهای سرسیلندر یک بار مصرف هستند. زیرا وقتی پیچ های سرسیلندر را می بندند، واشر کمی فشرده می شود و در صورت باز شدن این پیچ ها باید آن را تعویض کرد. زیرا اگر دوباره از آن استفاده کنید، قابلیت فشرده شدن ندارد. خرابی واشر سرسیلندر یعنی آب بندی منافض روغن و آب دیگر وجود ندارد. به این ترتیب با اختلاط روغن و آب کیفیت روغن کاهش یافته و نمی تواند جداره های موتور و به خصوص یاتاقان ها را روغن کاری کند. در نتیجه موتور بعد از مدتی یاتاقان می زند و هزینه زیای روی دست مالک می گذارد.

یکی دیگر از دلایل خرابی واشر سرسیلندر در دراز مدت عادت بد رانندگان است! عادت حرکت کردن با خودرو بلافاصله بعد از اسارت. این کار واشر سرد را به سرعت به دمای بالا می رساند و این باعث خرابی واشر می شود. در حالی بهترین حالت تکمی تامل تا گرم شدن موتور است.

نشانه های خراب شدن واشر سرسیلندر

اگر خودروی شما دود سفید می کند، یکی از دلایل آن می تواند ورود آب به داخل سیلندر باشد که ناشی از خرابی واشر سرسیلندر است. تغییر رنگ روغن به رنگ کارامل یا خاکستری نیز نشانه خرابی واشر سرسیلندر و مخلوط شن آب با روغن است.

کاهش میزان آب خنک کننده موتور در حالی که در ظاهر نشتی وجود ندارد، کاهش حجم روغن موتور در حالی که نشتی دیده نمی شود و خارج شدن دود آبی در زمان استارت موتور از نشانه های خرابی واشر سرسیلندر است.

خانواده موتورهای پژو در ایران به خصوص موتورهای XU7  و TU5 از جمله موتورهای حساس هستند که خرابی واشر سرسیلندر در آنها زیاد دیده می شود.

این موتورها به طور کلی در دمای بالا کار می کنند و مثلا فن دور دوم در موتور TU5 در دمای ۹۸ درجه فعال می شود. در نتیجه حرارات تولید شده در این موتورها زیاد است و باید از نظر خنک کاری و روغن کاری همیشه در حالت نرمال باشند.

از طرفی در صورت خرابی واشر سرسیلندر باید از واشر باکیفیت در آنها استفاده کرد، زیرا در غیر این صورت باز هم واشر خراب می شود و سرسیلندر نیاز به تراشکاری دارد. در زمان نصب واشر سرسیلندر جدید روی این موتورها و همه موتورهای دیگر بای دقت کرد که سطح قرار گیری واشر روی بلاک موتور کاملا تمیز و صاف باشد. زیرا موتورهای پژو در اثر گرمای بیش از حد تاب برمی دارند.

در موتورهای دوگانه سوز به خصوص در انواع XU7 بهتر است مدام از حالت گاز سوز استفاه نشود، چون باعث ایجاد حراراتی دست کم ۱۰ درجه بیش از حالت نرمال شده و در دراز مدت واشر سرسیلندر ا خراب می کند. حتی روغن موتور بی کیفیت هم می تواند حرارات موتور را افزایش داده و واشر سرسیلندر را خراب کند.