سیستم خنک کنندگی خودرو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام از آن‌ها نقش ویژه‌ای در حفظ تعادل دمای خودرو دارند.
به گزارش عصر خدمات،یکی از این قطعات مهم ترموستات است. ترموستات در به غیر از خودرو در سایر بخش‌های صنعت هم برای حفظ و تعادل دمای مناسب به کار می‌رود. از همین رو شاید با نقش مهم و مؤثر آن تا حدودی آشنا باشید. ساختار ساده اما بسیار کاربردی ترموستات باعث شده تا پس از سال‌ها همچنان یک قطعه پر کاربرد باشد. در این مقاله تصمیم گرفتیم همه چیز درباره ترموستات خودرو بپردازیم تا با این قطعه مصرفی و مهم بیشتر آشنا شوید.
ترموستات خودرو چیست؟
ترموستات خودرو یک شیر تنظیم حرارتی است که وظیفه دارد دمای موتور را در محدوده دمایی استاندارد نگه دارد. این قطعه دارای سوپاپی حساس به دما است که به‌طور خودکار عمل می‌کند و مسیر ورود آب به رادیاتور را باز یا بسته می‌کند تا دمای موتور را تنظیم کند. ترموستات حاوی مقداری پودر مخصوص با دمای ذوب پایین است که با گرم شدن، ذوب شده و باعث انبساط و باز شدن سوپاپ می‌شود. این فرآیند به طور متوالی تکرار می‌شود تا از گرم یا سرد شدن بیش از حد موتور جلوگیری کند.
عملکرد ترموستات خودرو چگونه است؟
عملکرد ترموستات خودرو به این صورت است که در زمان روشن شدن موتور، ترموستات مسیر گردش آب را بسته نگه می‌دارد تا دمای موتور به سرعت افزایش یابد و به دمای کارکردی مطلوب برسد. زمانی که دمای موتور به حد معینی رسید، ترموستات باز می‌شود و اجازه می‌دهد آب گرم به رادیاتور برود تا خنک شود. پس از خنک شدن، آب دوباره به موتور بازمی‌گردد تا دمای آن را در محدوده مطلوب نگه دارد. این فرآیند به صورت خودکار و مداوم تکرار می‌شود تا از گرم شدن بیش از حد یا سرد شدن موتور جلوگیری شود و موتور در شرایط بهینه کار کند. ترموستات با استفاده از یک عنصر حساس به دما که می‌تواند منبسط یا منقبض شود، کار می‌کند و بر اساس تغییرات دمای موتور، وضعیت باز یا بسته بودن مسیر گردش آب را تنظیم می‌کند. ترموستات خودرو معمولاً بین رادیاتور و موتور قرار دارد و در مسیر جریان آب خنک‌کننده موتور نصب می‌شود. این قطعه توسط لوله‌ای لاستیکی به نام جنت به رادیاتور متصل شده و از طریق لوله‌های دیگر به موتور وصل می‌گردد.
اجزای تشکیل دهنده ترموستات خودرو
- قاب و محفظه: شامل یک شیر متصل به پیستون است.
- فلنج: در بدنه قرار دارد و به عنوان یک صفحه برای اتصال قطعات عمل می‌کند.
- فنر: وقتی مایع خنک‌کننده داغ نیست، شیر را بسته نگه می‌دارد تا مایع همچنان جریان داشته باشد.
- عنصر مومی: هسته ترموستات است که وظیفه تشخیص زمان باز شدن یا بسته ماندن شیر را دارد
این اجزا با هم کار می‌کنند تا دمای موتور خودرو را در محدوده بهینه نگه دارند و از گرم یا سرد شدن بیش از حد آن جلوگیری کنند. ترموستات به صورت خودکار باز و بسته می‌شود و مسیر گردش آب را کنترل می‌کند تا دمای موتور را تنظیم نماید.
چه عواملی می‌توانند منجر به خرابی ترموستات خودرو شوند؟
- کاهش و افزایش غیرمعمول غلظت روغن‌موتور: تغییرات ناگهانی در غلظت روغن می‌تواند بر عملکرد ترموستات تأثیر بگذارد.
- بالا رفتن میزان مصرف روغن خودرو: افزایش مصرف روغن می‌تواند نشان‌دهنده مشکل در سیستم خنک‌کننده و ترموستات باشد.
- نشت آب و مایع خنک‌کننده رادیاتور: نشتی در سیستم می‌تواند باعث خرابی ترموستات شود.
- بالا رفتن میزان مصرف سوخت خودرو: مصرف بیش از حد سوخت ممکن است ناشی از نقص در ترموستات باشد.
- فرسایش غیرمعمول سیلندرها: این می‌تواند به دلیل عملکرد نادرست ترموستات باشد که منجر به دمای نامناسب موتور می‌شود.
- نوسانات غیرعادی دمای خودرو: اگر ترموستات نتواند دما را به درستی تنظیم کند، ممکن است دمای موتور دچار نوسان شود.
این عوامل می‌توانند به ترموستات آسیب برسانند و باعث شوند که نتواند وظیفه خود را در تنظیم دمای موتور به درستی انجام دهد. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، توصیه می‌شود که ترموستات خودرو را بررسی و در صورت لزوم تعویض نمایید.
چه موقع باید اقدام به تعویض ترموستات خودرو کنیم؟
طول عمر ترموستات خودرو می‌تواند بسته به شرایط استفاده و کیفیت قطعه متفاوت باشد. به طور معمول، توصیه می‌شود که ترموستات پس از هر ۴۰ هزار کیلومتر رانندگی یا حدوداً هر یک سال یکبار تعویض شود. با این حال، در شرایط ایده‌آل، برخی ترموستات‌ها می‌توانند بین ۱۰۰,۰۰۰ تا ۱۶۰,۰۰۰ کیلومتر دوام بیاورند و حتی برخی به ۲۴۰,۰۰۰ کیلومتر نیز می‌رسند.
نشانه های تعویض ترموستات خودرو
- افزایش ناگهانی دمای آب خنک کننده: اگر دمای آب خنک کننده به سرعت بالا برود و بدون توجه به اقدامات انجام شده بالا بماند، ممکن است نشانه‌ای از خرابی ترموستات باشد.
- سرد بودن موتور خودرو: اگر موتور خودرو به طور غیرمعمولی سرد باشد، ممکن است نشان‌دهنده خرابی ترموستات باشد.
- عملکرد نامناسب بخاری: اگر بخاری خودرو به درستی کار نکند، ممکن است به دلیل خرابی ترموستات باشد.
- کاهش زودهنگام سطح آب: اگر سطح آب مخزن به سرعت کاهش یابد، ممکن است نشانه‌ای از خرابی ترموستات باشد.
- صدای تق تق از موتور: اگر صدای تق تق از موتور شنیده شود، ممکن است نشانه‌ای از خرابی ترموستات باشد.
- افزایش مصرف سوخت و روغن موتور: اگر مصرف سوخت و روغن موتور افزایش یابد، ممکن است نشانه‌ای از خرابی ترموستات باشد.
در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، توصیه می‌شود که ترموستات خودرو را بررسی و در صورت لزوم تعویض نمایید. اگر تجربه کافی در این زمینه ندارید، بهتر است این کار را به یک متخصص ماهر بسپارید.
ترموستات خودروی با کیفیت دارای چه ویژگی هایی است؟
- دقت بالا در کنترل دما: توانایی حفظ دمای موتور در محدوده‌ی ایده‌آل برای عملکرد بهینه.
- واکنش سریع به تغییرات دما: توانایی باز و بسته شدن به موقع برای تنظیم دمای موتور.
- مقاومت در برابر خوردگی و رسوب: جنس موادی که در برابر شرایط سخت موتور مقاوم هستند.
- طول عمر طولانی و قابلیت اطمینان بالا: کمتر نیاز به تعویض داشته باشد و در طولانی مدت کارایی خود را حفظ کند.
- سازگاری با مدل خودرو: باید متناسب با مدل و نوع موتور خودرو انتخاب شود.
- قابلیت‌های فنی مناسب: مانند داشتن موتورهای حرارتی بزرگتر، فنرها و قاب‌های قوی‌تر برای عملکرد بهتر.
هنگام انتخاب ترموستات، مهم است که به توصیه‌های سازنده خودرو و مشخصات فنی توجه کنید تا اطمینان حاصل کنید که ترموستات انتخابی با خودروی شما سازگار است و عملکرد مطلوبی خواهد داشت. همچنین، مشورت با یک متخصص مکانیک می‌تواند در انتخاب صحیح به شما کمک کند.
ترموستات خودرو از چه متریالی ساخته شده است؟
ترموستات خودرو از مواد مختلفی ساخته می‌شود که می‌توانند شامل فلزات، آلومینیوم، پلاستیک و مواد مومی باشند. این مواد باید توانایی تحمل دماهای بالا و واکنش سریع به تغییرات دمایی را داشته باشند تا عملکرد صحیح ترموستات را تضمین کنند. همچنین، مواد باید در برابر خوردگی و رسوب مقاوم باشند تا طول عمر ترموستات را افزایش دهند و اطمینان حاصل شود که ترموستات به درستی کار می‌کند و دمای موتور را در محدوده‌ی ایده‌آل نگه می‌دارد.
پیامدهای تعویض نکردن به موقع ترموستات خودرو چیست؟
- افزایش دمای موتور: اگر ترموستات به درستی کار نکند، ممکن است جلوگیری از جریان آب خنک‌کننده به رادیاتور شود و در نتیجه دمای موتور بیش از حد مجاز افزایش یابد.
- آسیب به قطعات موتور: دمای بالای موتور می‌تواند به قطعات حساس موتور آسیب برساند و عمر مفید آن‌ها را کاهش دهد.
- افزایش مصرف سوخت: دمای نامناسب موتور می‌تواند باعث افزایش مصرف سوخت شود.
- کاهش کارایی روغن موتور: دمای بیش از حد موتور می‌تواند خاصیت روانکاری روغن موتور را کاهش دهد و در نتیجه به فرسودگی زودرس قطعات منجر شود.
- نشت آب و ضد یخ: ترموستات خراب می‌تواند باعث نشت آب و ضد یخ از سیستم خنک‌کننده شود.
بنابراین، توصیه می‌شود که ترموستات خودرو را در بازه‌های زمانی توصیه شده توسط سازنده یا در صورت مشاهده نشانه‌های خرابی، تعویض کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. اگر در مورد وضعیت ترموستات خودروی خود مطمئن نیستید، بهتر است با یک مکانیک متخصص مشورت کنید.
نحوه تعویض ترموستات خودرو
- خودرو را خنک کنید: قبل از شروع، اطمینان حاصل کنید که موتور خودرو کاملاً خنک شده است.
- دسترسی به ترموستات: محل ترموستات را پیدا کنید، که معمولاً بین رادیاتور و موتور قرار دارد.
- جدا کردن شلنگ‌ها: شلنگ‌های متصل به ترموستات را جدا کنید.
- باز کردن محفظه ترموستات: پیچ‌های نگه‌دارنده محفظه ترموستات را باز کرده و درپوش آن را بردارید.
- جدا کردن ترموستات قدیمی: ترموستات قدیمی را از جای خود خارج کنید.
- تمیز کردن سطوح: سطوح تماس ترموستات و محفظه را تمیز کنید تا هرگونه رسوب یا آلودگی پاک شود.
- نصب ترموستات جدید: ترموستات جدید را در جای خود قرار دهید و مطمئن شوید که به درستی نصب شده است.
- بستن محفظه ترموستات: درپوش محفظه را برگردانید و پیچ‌ها را محکم کنید.
- وصل کردن شلنگ‌ها: شلنگ‌ها را دوباره به ترموستات وصل کنید.
- هواگیری سیستم خنک‌کننده: پس از نصب ترموستات، سیستم خنک‌کننده را هواگیری کنید تا از وجود هوا در سیستم اطمینان حاصل شود.
این فرآیند ممکن است بر اساس مدل و ساخت خودرو متفاوت باشد. برای دستورالعمل‌های دقیق‌تر و متناسب با مدل خودروی خود، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید یا با یک مکانیک متخصص مشورت نمایید. اگر تجربه کافی در این زمینه ندارید، بهتر است این کار را به یک متخصص ماهر بسپارید.
آیا ترموستات خودرو قابل تعمیر است؟
ترموستات خودرو یک قطعه مصرفی است و معمولاً امکان تعمیر آن وجود ندارد. به همین دلیل، در صورت خرابی یا نقص عملکرد، توصیه می‌شود که ترموستات را تعویض کنید تا از عملکرد صحیح سیستم خنک‌کننده خودرو اطمینان حاصل شود و از آسیب‌های احتمالی به موتور جلوگیری گردد.
نویسنده: نادر شاه نشین
